Het melanoom
Het melanoom is de minst voorkomende maar wel gevaarlijkste vorm van huidkanker. Ondanks vele preventiecampagnes komen melanomen de laatste decennia aanzienlijk meer voor. Hoog tijd dus om even stil te staan bij wat een melanoom precies is en wat de risicofactoren zijn. Wat kan je doen om een melanoom te voorkomen en hoe kan je een melanoom opsporen?
Het melanoom
Een melanoom ontwikkelt zich in de melanocyten of pigmentcellen in de huid. Deze melanocyten bevinden zich in de onderste lagen van de opperhuid en iedereen heeft er, ongeacht de huidskleur. De huid is het orgaan van het menselijk lichaam dat zowel het meest uitgestrekt als het zwaarst is: de huid van een volwassene weegt 4 tot 10 kg en heeft een oppervlakte van 2 m2! De opperhuid is de buitenste laag en vernieuwt zich voortdurend. Onder de opperhuid vind je de lederhuid en de onderhuidlaag.
De huid heeft een aantal essentiële functies: bescherming tegen de buitenwereld, temperatuurregeling en hormonale synthese. Ze speelt ook een rol in het immuniteitssysteem en op zintuiglijk gebied (bij het waarnemen van de omgeving). Bovendien heeft ze door haar kleur, textuur en kwaliteit een psychosociale functie.
De risicofactoren
Het staat thans vast dat een overvloedige blootstelling aan de zon, in het bijzonder in de vroege kindertijd, een van de belangrijkste oorzaken van huidkanker is. De cijfers spreken voor zich! Sinds de opkomst van de trend om te bruinen (na de Tweede Wereldoorlog), is het risico dat je in de loop van je leven een melanoom krijgt met 2000% toegenomen! In 1940 had je 1 risico op 1500, terwijl dat nu 1 risico op 75 geworden is.
Een andere risicofactor is een groot aantal pigmentvlekken of schoonheidsvlekken, vooral als ze onregelmatig van vorm zijn. Pigmentvlekken zijn het resultaat van een vermenigvuldiging en groepering van normale melanocyten.
Het risico op een melanoom is ook groter als er andere gevallen bestaan in de familie.
Preventie en opsporing
In België worden er ongeveer 3500 melanomen per jaar vastgesteld. Door kinderen correct te beschermen, zouden 90% van de huidkankers vermeden kunnen worden. Ook een zorgvuldige opvolging van pigmentvlekken is belangrijk, zodat er tijdig kan ingegrepen worden, voordat het melanoom zich in de diepte ontwikkelt. In de meeste gevallen kan je genezen van een melanoom dat in een vroegtijdig stadium opgespoord wordt.
Ultraviolette stralen (UV) zijn onontbeerlijk voor de gezondheid, omdat ze zorgen voor de aanmaak van vitamine D. Ze zijn daarentegen ook schadelijk bij een overvloedige blootstelling. Zo loop je bijvoorbeeld risico op zonnebrand, zonnesteek, uitdroging, allergische reacties, vroegtijdige veroudering van de huid, beschadiging van de ogen, huidkanker.
Enkele voorzorgsmaatregelen volstaan om schadelijke gevolgen te vermijden: je niet overdadig blootstellen aan de zon, je ogen beschermen met een goede zonnebril, je insmeren met zonnecrème en eraan denken om dit om de twee uur te herhalen, je hoofd, bovenlichaam en benen bedekken. Vermijd daarnaast ook de ultraviolette lampen van zonnebanken!
Zelfonderzoek van pigmentvlekken en opsporing zijn ook sterk aanbevolen, vooral voor personen die een hoog risico lopen, zoals mensen die:
- een bleke huid hebben;
- veel pigmentvlekken hebben;
- als kind ernstige zonnesteken gehad hebben;
- een bleke huid hebben en in een tropisch land gewoond hebben, vooral in de kindertijd;
- één of meerdere gevallen van een melanoom in de familie hebben.
Om te weten of een pigmentvlek verdacht is, kan je de ABCDE-regel gebruiken:
- A voor asymmetrie;
- B voor 'border' of rand: een grillige rand;
- C voor 'color' of kleur: kleurschakeringen;
- D voor diameter: meer dan 6 mm;
- E voor evolutie: de dikte, kleur, grootte of vorm verandert doorheen de tijd.
Je kan van de volgende opsporingscampagne ‘Euro Melanoma’ gebruik maken om een gratis controleonderzoek te ondergaan.
De preventiecampagne startte in België in 1999, op initiatief van dermatologen. Het doel van de campagne is om de bevolking te leren hoe verstandig om te gaan met de zon en hoe snel te reageren als op de huid een verdacht vlekje ontstaat. De campagne verspreidde zich al snel over heel Europa en vindt nu op hetzelfde moment plaats in 30 landen.
Meer info?
www.euromelanoma.org
www.kanker.be